EBIT là gì? Cách tính và ứng dụng quan trọng trong đầu tư

Trong thế giới tài chính doanh nghiệp, thuật ngữ EBIT ngày càng trở nên quen thuộc với các nhà đầu tư, phân tích tài chính và các doanh nghiệp hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Đặc biệt, với những người đầu tư muốn hiểu rõ hơn về khả năng sinh lời của một công ty từ hoạt động kinh doanh cốt lõi, EBIT chính là một chỉ số quan trọng không thể bỏ qua.

 

Bạn đã từng nghe đến EBIT, nhưng chưa thật sự rõ EBIT là gì và cách tính EBIT như thế nào để ứng dụng hiệu quả trong chiến lược đầu tư của mình? Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu khám phá tường tận về chỉ số EBIT, từ định nghĩa, ý nghĩa đến cách tính sao cho chính xác nhất và làm thế nào để tận dụng nó trong phân tích tài chính nhằm đưa ra các quyết định đầu tư sáng suốt nhất.

 

Hãy cùng bắt đầu hành trình này để trở thành những nhà đầu tư hiểu biết, có thể đọc và phân tích báo cáo tài chính của doanh nghiệp một cách chuyên nghiệp!

 

EBIT là gì?

 

Bạn có thắc mắc EBIT là gì và tại sao nó lại quan trọng trong thế giới tài chính doanh nghiệp? EBIT chính là chỉ số phản ánh khả năng sinh lợi từ hoạt động kinh doanh chính của doanh nghiệp mà không bị phụ thuộc vào các yếu tố tài chính hay tác động của chính sách thuế. Trong mọi báo cáo tài chính, EBIT thường được thể hiện rõ ràng như một phần của báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh hoặc lợi nhuận hoạt động (operating income).

 

Định nghĩa:

 

EBIT (Earnings Before Interest and Taxes) dịch ra tiếng Việt là Lợi nhuận trước lãi vay và thuế. Đây là chỉ số được tính dựa trên lợi nhuận sau khi trừ đi các chi phí vận hành nhưng chưa bao gồm các khoản chi phí tài chính (như lãi vay) và thuế thu nhập doanh nghiệp. Chính vì vậy, chỉ số EBIT phản ánh chính xác hơn khả năng hoạt động của doanh nghiệp trong việc tạo ra lợi nhuận từ các dịch vụ, sản phẩm chính.

 

Công thức cơ bản để hiểu rõ hơn, công thức tính EBIT như sau:

 

EBIT = Doanh thu - Chi phí hoạt động

 

Điều này có nghĩa rằng, khi doanh thu của doanh nghiệp trừ đi các chi phí liên quan đến hoạt động như giá vốn, chi phí bán hàng, chi phí quản lý, thì toàn bộ phần còn lại chính là lợi nhuận từ hoạt động sản xuất kinh doanh, hay còn gọi là Lợi nhuận hoạt động (Operating profit).

 

Vai trò của EBIT trong báo cáo tài chính:

 

Trong một báo cáo tài chính, EBIT thường được thể hiện rõ để phản ánh hiệu quả hoạt động kinh doanh cốt lõi của doanh nghiệp. Nếu so sánh chỉ số EBIT của các doanh nghiệp trong cùng ngành, nhà đầu tư có thể dễ dàng nhận biết được doanh nghiệp nào hoạt động hiệu quả hơn, quản lý chi phí ra sao, khả năng tạo lợi nhuận từ hoạt động chính như thế nào.

 

Ngoài ra, EBIT còn giúp nhà đầu tư tránh bị nhiễu bởi các yếu tố tài chính hay thuế, vốn biến động khá lớn theo từng doanh nghiệp và chính sách từng quốc gia. Đây chính là lý do vì sao chỉ số EBIT luôn được coi là một trong các chỉ tiêu quan trọng trong phân tích tài chính và chiến lược đầu tư.

 

Ý nghĩa và vai trò của EBIT

 

Trong quá trình phân tích hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp, chỉ số EBIT đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Nó không chỉ giúp các nhà phân tích, nhà đầu tư có cái nhìn rõ nét hơn về khả năng tạo lợi nhuận từ hoạt động cốt lõi mà còn giúp so sánh các doanh nghiệp với nhau một cách chính xác hơn và khách quan hơn.

 

Loại bỏ các yếu tố không liên quan đến hoạt động cốt lõi

 

Một trong những ý nghĩa chính của EBIT chính là loại bỏ các yếu tố gây nhiễu từ các khoản mục tài chính hoặc thuế và tập trung vào khả năng vận hành của doanh nghiệp. Cụ thể:

 

- Chi phí lãi vay thường phụ thuộc vào cấu trúc vốn của từng công ty, doanh nghiệp vay nhiều nợ vay sẽ có khoản lãi vay lớn, làm giảm lợi nhuận ròng. Tuy nhiên, EBIT không tính đến yếu tố này, giúp phản ánh rõ hơn khả năng sinh lời từ hoạt động chính.

 

- Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp còn chịu ảnh hưởng bởi chính sách thuế của từng quốc gia. Khi so sánh các doanh nghiệp đến từ các khu vực khác nhau, chỉ số EBIT giúp loại bỏ yếu tố này để tập trung vào hoạt động thực sự sinh lợi.

 

Vì vậy, EBIT chính là lượng lợi nhuận thu được từ hoạt động kinh doanh, thể hiện rõ khả năng tạo ra giá trị từ các hoạt động sinh lợi ban đầu của doanh nghiệp. Từ đó, nhà đầu tư có thể đưa ra các quyết định dựa trên hiệu quả vận hành thực sự chứ không phải các yếu tố tài chính hay chính sách thuế thay đổi.

 

Đánh giá hiệu quả hoạt động và so sánh doanh nghiệp

 

Trong bối cảnh thị trường cạnh tranh khốc liệt, việc so sánh hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp là điều không thể thiếu. Chỉ số EBIT giúp các nhà phân tích có thể đánh giá khả năng quản lý, kiểm soát chi phí và tối ưu hóa hoạt động một cách khách quan hơn.

 

Chẳng hạn, khi so sánh hai doanh nghiệp cùng ngành, nếu một doanh nghiệp có chỉ số EBIT cao hơn thì đồng nghĩa với việc doanh nghiệp đó có khả năng kiểm soát chi phí tốt hơn, quản lý tốt các hoạt động, và khả năng sinh lời vượt trội so với đối thủ. Điều này giúp nhà đầu tư dễ dàng xác định đâu là công ty phù hợp với chiến lược đầu tư của mình.

 

Thêm vào đó, chỉ số EBIT còn giúp dự đoán khả năng doanh nghiệp có thể trả nợ, duy trì hoạt động, hay mở rộng quy mô trong tương lai tốt hơn. Khi lợi nhuận hoạt động mạnh, khả năng thanh khoản và mở rộng sản xuất của doanh nghiệp cũng sẽ tăng theo, tạo ra nhiều cơ hội đầu tư tiềm năng.

 

Công thức và cách tính EBIT

 

Biết công thức tính EBIT chính xác sẽ giúp các nhà đầu tư và doanh nghiệp dễ dàng hơn trong việc phân tích, đánh giá và lập kế hoạch tài chính. Vì EBIT là một con số dựa trên các dữ liệu từ báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, việc hiểu rõ các cách tính khác nhau sẽ giúp lựa chọn công thức phù hợp nhất để phù hợp với từng tình huống.

 

Các công thức tính EBIT phổ biến

 

Để tính Cách tính EBIT, có thể sử dụng qua các công thức sau đây:

 

Công thức 1: Từ lợi nhuận ròng (Lợi nhuận sau thuế)

 

EBIT = Lợi nhuận ròng + Chi phí lãi vay + Thuế thu nhập doanh nghiệp

 

Công thức này thích hợp khi đã có dữ liệu về lợi nhuận ròng (net profit) của doanh nghiệp. Qua đó, chúng ta có thể xây dựng bối cảnh chính xác về lợi nhuận cốt lõi của hoạt động kinh doanh, loại bỏ yếu tố tài chính và thuế.

 

Công thức 2: Từ lợi nhuận trước thuế

 

EBIT = Lợi nhuận trước thuế + Chi phí lãi vay

 

Công thức này được sử dụng phổ biến hơn và ít phức tạp hơn trong việc tính toán dựa trên báo cáo tài chính doanh nghiệp. Bởi vì lợi nhuận trước thuế đã trừ đi các khoản thuế, nên dùng thêm khoản chi phí lãi vay để xoá bỏ các yếu tố tài chính ra khỏi kết quả.

 

Công thức 3: Từ doanh thu và chi phí hoạt động

 

EBIT = Tổng doanh thu - Chi phí hoạt động

 

Trong phương pháp này, chỉ số EBIT được coi như Lợi nhuận hoạt động (Operating profit), tức là sau khi trừ đi tất cả các chi phí liên quan đến hoạt động kinh doanh chính như giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp.

 

Các ví dụ minh họa về cách tính EBIT

 

Ví dụ 1: Tính EBIT của Công ty Điện lực Dầu khí Nhơn Trạch 2 (NT2) năm 2020

 

Thông tin về năm 2020 của công ty này cho thấy:

 

EBIT = 663 tỷ đồng + 38 tỷ đồng = 701 tỷ đồng

 

Điều này cho thấy, tổng lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh (trước các khoản chi phí lãi vay và thuế) của NT2 đạt mức khá ấn tượng trong năm đó.

 

Ví dụ 2: Doanh nghiệp A – Cách tính dựa trên dữ liệu thực tế

 

Giả sử:

 

- Tổng doanh thu: 250 tỷ đồng

 

- Chi phí hoạt động: 150 tỷ đồng

 

- Chi phí lãi vay: 5 tỷ đồng

 

- Lợi nhuận trước thuế: 95 tỷ đồng

 

- Thuế TNDN: 12 tỷ đồng

 

Các bước tính:

 

- Lợi nhuận sau thuế = 95 tỷ - 12 tỷ = 83 tỷ

 

- Cách 1: EBIT = Lợi nhuận sau thuế + Thuế + Chi phí lãi = 83 + 12 + 5 = 100 tỷ

 

- Cách 2: EBIT = Lợi nhuận trước thuế + Chi phí lãi = 95 + 5 = 100 tỷ

 

- Cách 3: EBIT = Doanh thu - Chi phí hoạt động = 250 - 150 = 100 tỷ

 

Như vậy, qua các công thức, tất cả đều cho ra kết quả chung là 100 tỷ đồng.

 

Ví dụ 3: Tính EBIT của Firkenflop

 

Thông tin:

 

- Lợi nhuận ròng: 1.21 triệu đô la

 

- Chi phí lãi vay: 140 nghìn đô la

 

- Thuế: 250 nghìn đô la

 

=> EBIT = 1.21 triệu + 0.14 triệu + 0.25 triệu = 1.59 triệu đô la

 

Ứng dụng của EBIT trong phân tích đầu tư

 

Chỉ số EBIT mang đến nhiều ứng dụng hữu ích trong phân tích tài chính và hỗ trợ ra các quyết định đầu tư chính xác. Các nhà đầu tư cần nắm rõ cách tận dụng được những lợi ích này để tối ưu hóa chiến lược của mình trên thị trường.

 

1. Biên lợi nhuận EBIT

 

Chỉ số Biên lợi nhuận EBIT giúp đánh giá khả năng quản lý chi phí của doanh nghiệp, phản ánh phần lợi nhuận từ hoạt động chính sinh ra so với doanh thu.

 

Công thức:

 

EBIT Margin = EBIT / Doanh thu thuần

 

Ý nghĩa:

 

Chỉ số này thể hiện rõ phần lợi nhuận trước thuế và lãi vay mà doanh nghiệp thu về từ mỗi đồng doanh thu. Mức tỷ lệ EBIT Margin cao chứng tỏ doanh nghiệp đang kiểm soát chi phí hiệu quả, khả năng sinh lời từ hoạt động cốt lõi tốt.

 

Trong thực tế, nhiều doanh nghiệp có tỷ lệ EBIT Margin ổn định, cao như FPT, Vinamilk hoặc Hòa Phát, phản ánh khả năng quản lý chi phí hiệu quả. Ngược lại, nếu chỉ số này thấp, doanh nghiệp có thể cần tối ưu hóa hoạt động, cắt giảm các khoản phí không cần thiết.

 

Khuyến nghị đầu tư:

 

Nhà đầu tư nên tìm kiếm các doanh nghiệp có tỷ lệ EBIT Margin ổn định hoặc ngày càng tăng, đặc biệt là trong ngành có biên lợi nhuận cao như công nghệ, thực phẩm, hay dược phẩm. Điều này giúp đảm bảo khả năng sinh lời tốt và giảm rủi ro về hiệu quả vận hành.

 

2. Khả năng thanh toán lãi vay (Interest Coverage Ratio)

 

Một trong những yếu tố quyết định tính khả thi của doanh nghiệp chính là khả năng duy trì và thanh toán các khoản vay nợ. Chỉ số khả năng thanh toán lãi vay đo lường mức độ an toàn của doanh nghiệp trong việc trả các khoản lãi đến hạn dựa trên EBIT.

 

Công thức:

 

Interest Coverage Ratio = EBIT / Chi phí lãi vay

 

Ý nghĩa:

 

Chỉ số này càng cao thì khả năng doanh nghiệp thanh toán lãi vay càng mạnh. Một chỉ số lớn hơn 1 đặc chứng tỏ doanh nghiệp có lợi nhuận hoạt động đủ để trừ đi các khoản phải trả về lãi vay. Thông thường, mức trên 3-5 là đủ đảm bảo an toàn tài chính.

 

Ví dụ thực tế:

 

Hòa Phát trong năm 2017 có EBIT 9.767 tỷ đồng, lãi vay 479 tỷ đồng, tỉ lệ này khoảng 20.4, tức là rất lành mạnh. Nhà đầu tư có thể dựa vào chỉ số này để đánh giá rủi ro vay nợ của doanh nghiệp, đồng thời xác định khả năng duy trì hoạt động trong các giai đoạn khó khăn của thị trường.

 

3. Chỉ số EV/EBIT để định giá doanh nghiệp

 

Chỉ số EV/EBIT dùng để định giá toàn bộ doanh nghiệp dựa trên lợi nhuận của hoạt động kinh doanh cốt lõi (trước các khoản lãi vay, thuế, khấu hao). Chỉ số này giúp nhà đầu tư hiểu rõ giá trị của doanh nghiệp so với khả năng sinh lợi từ hoạt động chính của nó.

 

Công thức:

 

EV/EBIT = Giá trị doanh nghiệp / EBIT

 

Trong đó, Enterprise Value (EV) là tổng giá trị của doanh nghiệp, bao gồm vốn hóa thị trường cộng nợ vay trừ đi tiền mặt.

 

Ý nghĩa:

 

Chỉ số EV/EBIT phản ánh thời gian mất để bù đắp chi phí mua lại doanh nghiệp dựa trên lợi nhuận hoạt động của nó. Các doanh nghiệp có chỉ số EV/EBIT thấp thường được đánh giá là tiềm năng, phù hợp để đầu tư hoặc mua bán.

 

Thực tế, các nhà đầu tư thường ưu tiên các doanh nghiệp có chỉ số EV/EBIT thấp hơn trung bình ngành, cho thấy doanh nghiệp đang rẻ hơn so với giá trị thực, từ đó mở ra các cơ hội sinh lời về lâu dài.

 

Phân biệt EBIT với các chỉ số lợi nhuận khác

 

Trong phân tích tài chính, ngoài chỉ số EBIT, còn nhiều chỉ số lợi nhuận khác như lợi nhuận ròng (net profit), EBITDA,... nhưng chúng có ý nghĩa riêng và phù hợp với từng mục đích phân tích.

 

1. EBIT và Lợi nhuận ròng (Net Profit)

 

Lợi nhuận ròng là con số cuối cùng trên báo cáo tài chính, phản ánh toàn bộ lợi nhuận của doanh nghiệp sau khi trừ tất cả các chi phí, gồm cả lãi vay và thuế.

 

Trong khi EBIT chỉ phản ánh phần lợi nhuận từ hoạt động chính, thì lợi nhuận ròng lại bao gồm các yếu tố tài chính, thuế hay các khoản thu nhập khác ngoài hoạt động kinh doanh.

 

Khi nào dùng EBIT: Trong các phân tích so sánh khả năng sinh lời từ hoạt động cốt lõi của doanh nghiệp, nên ưu tiên EBIT. Còn khi cần nhìn rõ lợi nhuận tổng thể (bao gồm các yếu tố tài chính, thuế), thì dùng lợi nhuận ròng.

 

2. EBIT và EBITDA

 

EBITDA là chỉ số phản ánh khả năng sinh lời của doanh nghiệp trước khấu hao và phân bổ vô hình, phù hợp khi muốn hiểu rõ dòng tiền sinh lời từ hoạt động sản xuất kinh doanh. Do đó, EBITDA loại bỏ các khoản chi phí không liên quan đến hoạt động tiền mặt, giúp nhà đầu tư ước lượng khả năng tạo dòng tiền của doanh nghiệp tốt hơn.

 

Trong các ngành có nhiều tài sản cố định như sản xuất, xây dựng, năng lượng, EBITDA thường được ưu tiên hơn để đánh giá hiệu quả hoạt động.

 

Tổng kết về sự khác biệt:

 

Chỉ số	Định nghĩa	Cách tính	Phù hợp phân tích khi nào
EBIT	Lợi nhuận trước lãi vay và thuế	Doanh thu - Chi phí hoạt động	Đánh giá hoạt động cốt lõi, so sánh doanh nghiệp cùng ngành
Lợi nhuận ròng	Lợi nhuận cuối cùng sau thuế	Lợi nhuận sau thuế	Đánh giá tổng thể khả năng sinh lời của doanh nghiệp
EBITDA	EBIT cộng khấu hao, phân bổ	EBIT + Khấu hao + Phân bổ	Dòng tiền, hiệu quả hoạt động, doanh nghiệp mở rộng

 

Kết luận

 

Trong bất kỳ phân tích tài chính nào, EBIT là một chỉ số giữ vị trí trung tâm không thể thiếu để đánh giá khả năng sinh lợi từ hoạt động chính của doanh nghiệp, giúp các nhà đầu tư, quản lý và phân tích có cái nhìn rõ ràng và chính xác hơn về hiệu quả vận hành của công ty.

 

Bằng việc nắm vững công thức tính EBIT và ứng dụng linh hoạt trong các tình huống khác nhau như đánh giá biên lợi nhuận, khả năng trả nợ, hay định giá doanh nghiệp, bạn sẽ có thêm công cụ mạnh mẽ để đưa ra các quyết định đầu tư chính xác, phù hợp xu hướng thị trường.

 

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Tài liệu này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung và không nhằm mục đích (và cũng không nên được coi là) lời khuyên về tài chính, đầu tư hay các lĩnh vực khác để bạn có thể dựa vào. Không có ý kiến nào trong tài liệu này được coi là khuyến nghị từ EBC hoặc tác giả rằng bất kỳ khoản đầu tư, chứng khoán, giao dịch hay chiến lược đầu tư cụ thể nào phù hợp với bất kỳ cá nhân nào.