Đăng vào: 2025-04-29 Cập nhật vào: 2025-10-15
Không chỉ là công cụ giao dịch, tiền tệ còn là những mảnh ghép sống động của lịch sử, mang theo những câu chuyện về các đế chế, các cuộc cách mạng và các xã hội đang phát triển. Mặc dù nhiều loại tiền tệ đã xuất hiện rồi biến mất, nhưng một số ít đã vượt qua thử thách của thời gian và vẫn còn lưu hành cho đến ngày nay.
Đồng tiền lâu đời nhất thế giới vẫn còn được sử dụng là đồng bảng Anh, có niên đại từ khoảng năm 775–800 SCN tại Anh thời Anglo-Saxon—hơn 1.200 năm lưu hành liên tục. Tiếp theo đồng bảng Anh, đồng dinar Serbia (được giới thiệu năm 1214), đồng rúp Nga (thế kỷ 13), đồng đô la Mỹ (năm 1785) và đồng gourde Haiti (năm 1813) nằm trong top năm loại tiền tệ lâu đời nhất vẫn tồn tại qua các đế chế, chiến tranh và biến động kinh tế để vẫn là phương tiện thanh toán hợp pháp tại các quốc gia tương ứng.
Khi tìm hiểu về lịch sử hình thành và phát triển của các phương tiện thanh toán, việc nắm vững định nghĩa về các loại tiền tệ là vô cùng quan trọng. Từ những vỏ sò, kim loại quý đến giấy bạc, mỗi hình thái đều phản ánh những thay đổi trong cách con người tương tác kinh tế, đồng thời thể hiện sâu sắc giá trị cốt lõi của đồng tiền trong việc thúc đẩy giao thương và định hình các nền văn minh.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá năm loại tiền tệ lâu đời nhất trên thế giới, tìm hiểu nguồn gốc, quá trình phát triển và ý nghĩa lâu dài của chúng như biểu tượng của bản sắc dân tộc và khả năng phục hồi kinh tế.
Được giới thiệu: khoảng thế kỷ thứ 8 (khoảng năm 775–800 sau Công nguyên)
Đồng bảng Anh (£), thường được gọi đơn giản là pound, là loại tiền tệ lâu đời nhất thế giới vẫn còn được sử dụng. Nguồn gốc của nó bắt nguồn từ nước Anh thời Anglo-Saxon , khi những đồng xu bạc đầu tiên được đúc. Thuật ngữ "pound" ban đầu dùng để chỉ một pound bạc, và đến thế kỷ 12, nó trở thành đơn vị tiền tệ chính thức dưới thời Vua Henry II.
Trong hơn 1.200 năm, đồng bảng Anh đã vượt qua chiến tranh, khủng hoảng kinh tế và sự trỗi dậy rồi sụp đổ của Đế quốc Anh. Ngày nay, nó vẫn là đơn vị tiền tệ chính thức của Vương quốc Anh và một số vùng lãnh thổ thuộc Anh, và là đồng tiền được giao dịch nhiều thứ tư trên toàn cầu. [1]
Bạn có biết không?
Biểu tượng của đồng bảng Anh (£) bắt nguồn từ từ tiếng Latin “libra”, có nghĩa là cân hoặc sự cân bằng, phản ánh nguồn gốc của nó trong giao dịch dựa trên trọng lượng.
Giới thiệu: 1214 sau Công nguyên
Đồng dinar Serbia (RSD) là loại tiền tệ lâu đời thứ hai vẫn còn lưu hành, được Vua Stefan Nemanjić giới thiệu lần đầu tiên vào năm 1214. Tên gọi dinar bắt nguồn từ đồng denarius của La Mã, và đã được sử dụng trong nhiều giai đoạn lịch sử Serbia, từ thời các vương quốc thời trung cổ còn tồn tại, thời kỳ cai trị của Ottoman, cho đến quá trình thành lập và giải thể Nam Tư.
Đồng dinar Serbia hiện đại đã được phát hành lại nhiều lần, nhưng nguồn gốc của nó vẫn không bị phá vỡ, khiến nó trở thành một đồng tiền tồn tại đáng chú ý trong thế giới tiền tệ. [2]
Bạn có biết không?
Sự hiện diện lâu dài của đồng dinar là minh chứng cho lịch sử phong phú và đầy biến động của Serbia tại trung tâm vùng Balkan.
Giới thiệu: Thế kỷ 13 (khoảng những năm 1200)
Đồng rúp Nga (₽) có nguồn gốc từ thế kỷ 13, khiến nó trở thành loại tiền tệ lâu đời thứ ba vẫn được sử dụng cho đến ngày nay. Ban đầu, rúp dùng để chỉ một miếng bạc được cắt gọt, gọi là "rubit", có nghĩa là "cắt".
Qua nhiều thế kỷ, đồng rúp đã phát triển từ một thỏi bạc thời trung cổ thành đơn vị tiền tệ chính thức của Đế quốc Nga, Liên Xô, và hiện nay là Liên bang Nga. Bất chấp những biến động chính trị và cải cách kinh tế, đồng rúp vẫn giữ vững vị trí của mình trong đời sống người dân Nga trong hơn 700 năm. [3]
Bạn có biết không?
Rúp là loại tiền tệ thập phân đầu tiên trên thế giới, được chia thành 100 kopeck kể từ thế kỷ 18.
Giới thiệu: 1785 sau Công nguyên
Đồng đô la Mỹ ($) có thể không cổ xưa như đồng bảng Anh hay đồng rúp, nhưng đây là loại tiền tệ lâu đời nhất vẫn được sử dụng ở châu Mỹ và là một trong những loại tiền tệ có ảnh hưởng nhất trên toàn cầu. Được chính thức thông qua vào năm 1785, thiết kế của đồng đô la được lấy cảm hứng từ đồng đô la Tây Ban Nha, vốn được lưu hành rộng rãi ở châu Mỹ thời thuộc địa.
Ngày nay, đô la Mỹ là đồng tiền dự trữ được giao dịch và nắm giữ rộng rãi nhất trên thế giới, tượng trưng cho sức mạnh kinh tế và sự ổn định.
Bạn có biết không?
Đô la Mỹ là loại tiền tệ đầu tiên sử dụng ký hiệu đô la ($), được cho là có nguồn gốc từ chữ viết tắt “Ps” của đồng peso Tây Ban Nha.
Giới thiệu: 1813 sau Công nguyên
Đồng gourde Haiti (HTG) là một trong năm loại tiền tệ lâu đời nhất vẫn còn được lưu hành. Ra đời vào năm 1813, chỉ một thập kỷ sau khi Haiti giành được độc lập từ Pháp , đồng gourde đã vượt qua nhiều biến động chính trị, thách thức kinh tế và cải cách tiền tệ.
Tên của nó bắt nguồn từ tiếng Tây Ban Nha “gordo”, có nghĩa là “béo”, ám chỉ đến những đồng tiền dày của Tây Ban Nha từng được lưu hành ở vùng Caribe.
Bạn có biết không?
Đồng gourde đã được định giá lại nhiều lần, nhưng vẫn là đơn vị tiền tệ chính thức của Haiti, phản ánh khả năng phục hồi và lịch sử độc đáo của đất nước này.
Sự trường tồn của những loại tiền tệ này bắt nguồn từ khả năng thích ứng và sức bật của các quốc gia phát hành chúng. Mỗi loại tiền tệ đều đã phát triển qua những thay đổi về chế độ chính trị, hệ thống kinh tế, và thậm chí cả các cuộc cách mạng công nghệ, nhưng vẫn là biểu tượng của bản sắc và sự kế thừa quốc gia.
Qua thời gian, mỗi nền kinh tế đã phát triển các phương tiện trao đổi riêng, từ đó định hình vai trò của phương tiện trao đổi trong việc ổn định giá trị và tạo điều kiện cho sự thịnh vượng. Sự đa dạng trong lịch sử đã cho thấy rằng một công cụ thanh toán cần đáp ứng các tiêu chí nhất định để được chấp nhận rộng rãi.
Các loại tiền tệ khác có lịch sử lâu đời bao gồm đồng bảng Anh Quần đảo Falkland (ra mắt năm 1833), peso Dominica (năm 1844), franc Thụy Sĩ (năm 1850), đô la Canada (năm 1871) và yên Nhật (năm 1871). Mặc dù không lâu đời bằng năm loại tiền tệ hàng đầu, nhưng chúng vẫn nằm trong số những loại tiền tệ lâu đời nhất thế giới vẫn được sử dụng.
Bảng Anh là loại tiền tệ lâu đời nhất thế giới vẫn đang được lưu hành, có niên đại từ khoảng năm 775–800 sau Công nguyên ở nước Anh thời Anglo-Saxon - hơn 1.200 năm sử dụng liên tục.
Thuật ngữ "pound" ban đầu dùng để chỉ một pound bạc, và đến thế kỷ 12, nó trở thành đơn vị tiền tệ chính thức dưới thời Vua Henry II.
Bất chấp chiến tranh, khủng hoảng kinh tế và sự trỗi dậy rồi sụp đổ của Đế quốc Anh, đồng bảng Anh vẫn là đơn vị tiền tệ chính thức của Vương quốc Anh và một số vùng lãnh thổ của Anh, và là đơn vị tiền tệ được giao dịch nhiều thứ tư trên toàn cầu.
Sự trường tồn của các loại tiền tệ như bảng Anh, dinar Serbia, rúp Nga, đô la Mỹ và gourde Haiti bắt nguồn từ khả năng thích ứng và khả năng phục hồi của các quốc gia phát hành chúng.
Mỗi loại tiền đều phát triển qua sự thay đổi chế độ chính trị, hệ thống kinh tế và cuộc cách mạng công nghệ - từ tiền bạc đến tiền giấy rồi đến thanh toán kỹ thuật số - nhưng vẫn là biểu tượng của bản sắc và tính liên tục của quốc gia.
Các quốc gia có thể chế ổn định, nền kinh tế vững mạnh và chính quyền nhất quán đã thành công hơn trong việc duy trì đồng tiền của mình. Đồng dinar Serbia đã tồn tại qua các vương quốc thời trung cổ, thời kỳ cai trị của Ottoman và sự tan rã của Nam Tư.
Đồng rúp Nga đã được chuyển thể từ những thỏi bạc thời trung cổ qua Đế chế Nga và Liên Xô cho đến nước Nga hiện đại. Khả năng thích ứng này, kết hợp với lòng tự hào dân tộc và nhu cầu kinh tế, đã giúp đồng tiền này duy trì vị thế trong nhiều thế kỷ.
Không, tuổi đời của một đồng tiền không trực tiếp quyết định giá trị hiện tại hay tính ổn định của nó. Trong khi tuổi thọ lịch sử phản ánh khả năng phục hồi của thể chế, giá trị tiền tệ hiện đại được xác định bởi các yếu tố kinh tế hiện tại: tăng trưởng GDP, tỷ lệ lạm phát, chính sách ngân hàng trung ương, ổn định chính trị và các mối quan hệ thương mại.
Ví dụ, đồng bảng Anh (hơn 1.200 năm tuổi) và đồng đô la Mỹ (240 năm tuổi) đều có giá trị cao và ổn định, nhưng đồng đô la là loại tiền tệ được giao dịch nhiều nhất trên thế giới mặc dù mới ra đời hơn nhiều.
Tương tự như vậy, đồng gourde của Haiti là một trong những loại tiền tệ lâu đời nhất nhưng đã được định giá lại nhiều lần và đang phải đối mặt với những thách thức về kinh tế.
Ý nghĩa lịch sử rất quan trọng đối với các nhà sưu tập và bản sắc văn hóa, nhưng các nhà giao dịch và nhà kinh tế lại tập trung vào các nguyên tắc cơ bản hiện tại khi đánh giá sức mạnh tiền tệ và tiềm năng đầu tư.
Năm loại tiền tệ lâu đời nhất trên thế giới - bảng Anh, dinar Serbia, rúp Nga, đô la Mỹ và gourde Haiti - mang đến cái nhìn hấp dẫn về sự tồn tại của tiền tệ và lịch sử văn minh.
Một trong những cột mốc quan trọng trong lịch sử tài chính là sự ra đời của cơ chế tiền tệ dựa trên vàng, mang lại sự ổn định và niềm tin trong nhiều thế kỷ. Tuy nhiên, trong thời đại hiện đại, chúng ta chủ yếu giao dịch bằng loại hình tiền tệ không được hỗ trợ bởi hàng hóa vật chất, một hệ thống đã thay đổi hoàn toàn cách chúng ta nhìn nhận về giá trị và tài sản.
Câu chuyện của họ nhắc nhở chúng ta rằng tiền tệ không chỉ là phương tiện trao đổi; nó là sợi dây liên kết sống động với quá khứ chung của chúng ta.
Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Tài liệu này chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung và không nhằm mục đích (và không nên được coi là) tư vấn tài chính, đầu tư hoặc các hình thức tư vấn khác mà chúng ta nên tin cậy. Không có ý kiến nào trong tài liệu này cấu thành khuyến nghị của EBC hoặc tác giả rằng bất kỳ khoản đầu tư, chứng khoán, giao dịch hoặc chiến lược đầu tư cụ thể nào phù hợp với bất kỳ cá nhân cụ thể nào.
[1] https://www.investopedia.com/terms/g/gbp.asp
[2] https://nbs.rs/en/novac-i-placanja/numizmatika_str/istorijat-novca/
